Krakowiak

Kraków, dawna stolica Polski, to piękne zabytkowe miasto położone nad Wisłą — na południu naszego kraju. Znajdujący się tam zamek wawelski przez kilka wieków był główną siedzibą polskich królów. 

Kościół Mariacki

Sukiennice

Smok wawelski

Rynek krakowski

Zamek na Wawelu nad Wisłą

Region krakowski szczyci się bogatą kulturą ludową. Na uwagę zasługują pieśni i przyśpiewki ludowe, taniec krakowiak oraz piękne stroje regionalne.

Z Krakowem kojarzą się znane legendy, między innymi o smoku wawelskim, szewczyku Dratewce, hejnale mariackim i lajkoniku. Historia lajkonika, zwanego konikiem zwierzynieckim, wiąże się z bohaterską obroną Krakowa przed najazdem tatarskim. Legenda głosi, że kiedy Tatarzy napadli na Kraków, w mieście nie było polskich rycerzy, gdyż wyruszyli na wyprawę wojenną. Przed najeźdźcą obronili miasto flisacy* z podkrakowskiej wsi Zwierzyniec. Po rozgromieniu oddziałów wroga przywódca flisaków w przebraniu Tatara wjechał na zdobycznym koniu do Krakowa, wzbudzając popłoch wśród mieszkańców. Co roku, na pamiątkę tego wydarzenia, ze Zwierzyńca na krakowski Rynek Główny wyrusza barwny pochód. Rozpoczyna go jeździec w stroju Tatara, zwany lajkonikiem, harcujący na drewnianym koniku.

Lajkonik

Lajkoniku prowadź nas

1.Kto Krakowa nie zna,

niech dłużej nie zwleka,

bo tam na każdego

moc atrakcji czeka.

Wesoły lajkonik

tańczy po ulicach,

pawie pióra kupić

można w Sukiennicach.

 

Lajkoniku, prowadź nas w rytmie krakowiaka, lajkoniku, pomóż nam poznać miasto Kraka.

 

2. Na wawelskim wzgórzu

dumny zamek stoi,

wszystkim opowiada

o polskiej historii.

Piękny, stary Kraków,

pradawna stolica,

niezwykłą urodą

każdego zachwyca.

RODOWÓW KRAKOWIAKA

Krakowiak taniec ludowy ziemi krakowskiej, jeden z polskich tańców narodowych, utrzymany w takcie 2/4, średnim tempie, zawierający charakterystyczne synkopy. W muzyce ludowej krakowiak rozpoczyna się przyśpiewką, opartą zwykle na 4 dwutaktowych frazach 6‑zgłoskowych, wykonywaną przed tańcem (czasem rubato), podejmowaną następnie przez kapelę, która nadaje jej skoczny rytm, a nieraz wprowadza motywy punktowane. Nazwa krakowiak, prawdopodobnie nieludowego pochodzenia, pojawiła się XVIII wieku, na określenie dwumiarowych tańców krakowskich o różnych lokalnych nazwach tworzonych od właściwości choreotechnicznych (np. mijany, suwany, dreptany, przebiegany, ścigany) lub od miejscowości (skalmierzak, szopieniak, wiśliczak, proszowiak). Początkowo nazwą krakowiak określano zarówno melodie z synkopami, jak i (rzadziej) bez synkop, później zwykle te pierwsze. […] W XVIII wieku rytmy krakowiaka przeniknęły do muzyki symfonicznej, a zwłaszcza do twórczości wodewilowej. W końcu XVIII i na początku XIX wieku krakowiak stał się popularny zwłaszcza w muzyce scenicznej. Powstało wówczas i rozpowszechniło się wiele krakowiaków o sentymentalnej lub patriotycznej treści; z tej tradycji wyrósł m.in. popularny krakowiak „Albośmy to jacy tacy”.

SYNKOPA

Krakowiak to taniec, w którym nieodłącznym elementem są synkopy. Synkopa to zjawisko rytmiczne, które polega na przesunięciu akcentu w takcie na dźwięk nieakcentowany, czyli z mocnej na słabą część taktu, poprzez przedłużenie dźwięku nieakcentowanego.

Posłuchaj jak brzmi wielokrotnie powtarzana synkopa złożona z ósemki – ćwierćnuty – ósemki, a następnie razem z nagraniem powtarzaj w tym samym rytmie wyraz „synkopa” rozdzielając na sylaby: syn – ko – pa. Jak już dobrze opanujesz rytmiczne wypowiadanie wyrazu synkopa, kontynuuj rytmizowanie w tym rytmie innych wyrazów, które składają się z trzech sylab, np.: ma – li – na, dziew – czy – na, cyt – ry – na; lub imion np. Ka – mi – la; Sa – bi – na; Mar – ty – na itp.

KRAKOWIAK W TWÓRCZOŚCI LUDOWEJ

W Krakowskiem, w folklorze muzycznym duże znaczenie miała muzyka instrumentalna. U schyłku XIX wieku kapela ludowa składała się tu ze skrzypiec i małych basów. Z czasem powiększano ilość skrzypiec, dzieląc je na pierwsze i drugie, basy zaś zastąpiono kontrabasem. Następnie do kapeli włączono klarnet, trąbkę, harmonię lub akordeon a nawet heligonkę.

Posłuchaj krakowiaka w wykonaniu kapeli ludowej w składzie: skrzypce pierwsze, skrzypce drugie, klarnet, trąbka, kontrabas.

Posłuchaj współczesnego zespołu ludowego Krakusy w piosence Płynie Wisła, płynie. Zwróć uwagę na synkopowany rytm, brzmienie instrumentów oraz na tekst pieśni śpiewanej gwarą, czyli specyficzna odmianą języka narodowego w danym regionie.

Jedna z najpiękniejszych i najbardziej znanych polskich pieśni patriotycznych napisanych w rytmie krakowiaka nosi tytuł Płynie Wisła, płynie. Pieśń ta powstała w drugiej połowie XIX wieku. Pełniła ona rolę wychowawczą w trudnych dla Polaków momentach w historii kraju i narodu. W pieśni tej ukazana jest miłość Polaków do Ojczyzny, religii i domu rodzinnego. Posłuchaj tej pieśni i przeczytaj uważnie tekst. Próbuj śpiewać z nagraniem.

Płynie Wisła, płynie po polskiej krainie.
Po polskiej krainie
A dopóki płynie Polska nie zaginie!
A dopóki płynie Polska nie zaginie!

Nad moją kolebką Matka się schylała
Matka się schylała
I mówić pacierza wcześnie nauczała.
I mówić pacierza wcześnie nauczała.

„Ojcze nasz” i „Zdrowaś' i Skład Apostolski,
I Skład Apostolski,
Bym do samej śmierci kochał naród polski.
Bym do samej śmierci kochał naród polski.

Bo ten naród polski ma ten urok w sobie:
Ma ten urok w sobie:
Kto go raz pokochał, Nie zapomni w grobie.
Kto go raz pokochał, Nie zapomni w grobie.

krakowiak

Samouczek Tańców Polskich // Krakowiak

Jaki to taniec - Krakowiak

Mazowsze "Krakowiak/Krakowiaczek"