Polskie pieśni historyczne

 Mazurek Dąbrowskiego do dziś towarzyszy Polakom w chwilach ważnych i uroczystych. Zastanów się, kiedy najczęściej możesz usłyszeć ten utwór?

 

W lipcu 1797 roku, we włoskim miasteczku Reggio Emilia [czyt. redżio] Józef Wybicki napisał Pieśń Lgionów Polskich we Włoszech z myślą o uroczystości pożegnalnej, zorganizowanej z okazji odchodzących z miasta polskich legionistów. Za muzykę pieśni posłużyła autorowi melodia ludowego mazurka, którą sam dostosował do tekstu. Pieśń Wybickiego od pierwszego jej wykonania zapadła żołnierzom głęboko w serca. Słowa utworu potęgowały ich wiarę w nieśmiertelność ojczyzny i dawały nadzieję na odzyskanie niepodległości. Drogą do zwycięstwa prowadzić miał ich dzielny wódz.

Juliusz Kossak Jan Henryk Dąbrowski

Marsz, marsz, Dąbrowski,

Z ziemi włoskiej do Polski!

Za twoim przewodem

Złączym się z narodem.

Niebawem utwór stał się popularny i w naszym kraju, gdzie śpiewano go jako pieśń narodową na ulicach miast i w arystokratycznych salonach. Nie istniał jeszcze wtedy w powszechnym użyciu zapis pieśni, więc przekazywano ją sobie drogą ustną, co przyczyniało się czasem do zmiany słów lub dokładania całkiem nowych strof, np. powszechnie przyjął się zwrot „Jeszcze Polska nie zginęła” zamiast — jak napisał Wybicki — „Jeszcze Polska nie umarła”. Z czasem pieśń nazwano Mazurkiem Dąbrowskiego.

Od początku swojego istnienia utwór pomagał Polakom przetrwać najtrudniejsze chwile w dziejach naszej ojczyzny, dawał nadzieję, wiarę i zaufanie w lepszą przyszłość. Pieśń niejednokrotnie rozbrzmiewała na polach bitew i szlakach przemarszu wojsk, dodawała też siły i odwagi uczestnikom manifestacji patriotycznych. Motyw melodii Mazurka Dąbrowskiego rozpoznać można też w utworach wielu kompozytorów, np. Karola Kurpińskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Fryderyka Chopina. W 1927 roku pieśń oficjalnie uznano za polski hymn państwowy. Obowiązujący tekst hymnu i jego zapis nutowy zawiera ustawa sejmowa z 31 stycznia 1980 roku.

Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie

W Będominie na Kaszubach, w szlacheckim dworku, w którym urodził się Józef Wybicki, znajduje się dziś Muzeum Hymnu Narodowego. W miejscu tym zgromadzono między innymi pamiątki po twórcy pieśni oraz innych wybitnych postaciach z jego epoki, a także dokumenty ukazujące genezę powstania i historię Mazurka Dąbrowskiego.

Zaśpiewaj polski hymn narodowy, zachowując jego uroczysty charakter i przyjmując właściwą postawę.

Mazurek Dąbrowskiego

1. Jeszcze Polska nie zginęła,

Kiedy my żyjemy.

Co nam obca przemoc wzięła,

Szablą odbierzemy.

 

Marsz, marsz, Dąbrowski,

Z ziemi włoskiej do Polski!

Za twoim przewodem

Złączym się z narodem.

 

2. Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,

Będziem Polakami,

Dał nam przykład Bonaparte,

Jak zwyciężać mamy.

 

3. Jak Czarniecki do Poznania

Po szwedzkim zaborze,

Dla ojczyzny ratowania

Wrócim się przez morze.

 

4. Już tam ojciec do swej Basi

Mówi zapłakany:

„Słuchaj jeno, pono nasi

Biją w tarabany.”

Pieśń wojskowa Przybyli ułani pod okienko powstała w 1914 roku. Tekst do melodii ludowej, opartej na rytmie krakowiaka, napisał Feliks Gwiżdż, oficer 4 Pułku Piechoty Legionów Polskich (jego członków zwano „czwartakami”). Autor ułożył kilka pierwszych zwrotek, pozostałe dopisali sami żołnierze. Wesoła melodia i sielankowy charakter pieśni sprawiły, że była ona bardzo popularna w okresie I wojny światowej. Pozwalała na chwilę zapomnieć o dramatycznych wydarzeniach i przykrych bitewnych obrazach.

Wojciech Kossak, U studni

Zaśpiewaj pieśń Przybyli ułani pod okienko.

Przybyli ułani pod okienko

l. Przybyli ułani pod okienko. (bis)

Pukają, wołają: „Puść, panienko!” (bis)

 

2. „Przyszliśmy tu poić nasze konie, (bis)

Za nami piechoty cale błonie". (bis)

 

3. „O Jezu, a cóż to za wojacy?” (bis)

„Otwieraj, nie bój się, to czwartacy". (bis)

 

4.„OJezu, a dokąd Bóg prowadzi” (bis)

„Warszawę odwiedzić byśmy radzi”. (bis)