Chopin - muzyczne inspiracje

 

Noc nad Utratą

1.Nad Utratą, w Żelazowej Woli
biały dworek śpi w zieleń wtulony,
sny się snują o młodym Chopinie
czas się cofa, budzi się wspomnienie.

Nad Utratą, nad parkiem i dworem,
sny wirują wspomnienia się snują,
a w tych snach i wspomnieniach,

i zachwytu westchnieniach
wraca do nas muzyka Chopina

2.W takie noce gdy księżyc czarodziej
dwór oświetla , przegląda się w wodzie,
można spotkać tu cień Fryderyka,
on powraca i wraca muzyka.

3.Znów instrument w salonie ożywa,
znów etiudy, mazurki wygrywa,
zasłuchały się gwiazdy i drzewa
a fortepian aż do świtu śpiewa.

Muzyka Chopina jest nadal żywa w Żelazowej Woli. To właśnie tu przybywają melomani z całego świata, by posłuchać utworów kompozytora, a najwięksi pianiści poczytują sobie za zaszczyt zagranie koncertu w tym miejscu, oddając w ten sposób hołd wielkiemu artyście. Wieś Żelazowa Wola leży 54 kilometry od Warszawy w powiecie sochaczewskim. Koncertów poświęconych muzyce naszego wielkiego kompozytora można posłuchać tam w każdą niedzielę od maja do września. Więcej informacji o wydarzeniach związanych z prezentacją twórczości Fryderyka Chopina uzyskasz w internecie na stronie www.pl.chopin.nifc.pl.

Przeczytaj głośno wiersz Wandy Chotomskiej Walc na tle nagrania utworu Fryderyka Chopina. Czy twoim zdaniem wiersz oddaje nastrój i charakter muzyki?

Fryderyk Chopin - Walc cis-moll

Muzyka Fryderyka Chopina często rozbrzmiewa w filmach. Pojawiła się na ścieżkach dźwiękowych ponad trzystu produkcji zagranicznych i polskich. Choć melodie często stanowiły tylko tło dźwiękowe, to zawsze wzbudzają dużo emocji i wzruszają serca widzów.

Fryderyk Chopin - Preludium e-moll

Utwór ten stał się inspiracją podczas pracy nad muzyką do filmu Romeo i Julia Baza Luhrmanna. Wywarł też duży wpływ na twórców muzyki popularnej, którzy zamieszczali motywy melodyczne w swoich piosenkach, np. Antonio Carlos Jobim lnsensatez. Co ty wyobrażasz sobie, słuchając tego utworu? Spróbuj nadać mu własny tytuł.

Frydery Chopin - Preludium Des-dur Deszczowe

Beat Magic - W cieniu wierzb - I like Chopin

Dzień dobry, panie Chopinie

 

W Żelazowej Woli — w bok od głównej drogi — stoi niewielki dworek hrabiostwa Skarbków, zatopiony w ogrodowych zaroślach. W dworku tym zamieszkali po ślubie państwo Justyna i Mikołaj Chopinowie. Właśnie tam 1 marca 1810 roku urodził się ich syn Fryderyk, najwybitniejszy polski kompozytor. Dzieciństwo artysty nie było związane z Żelazową Wolą, ale Frycek, bo tak go nazywano w domu, odwiedzał to miejsce wielokrotnie podczas świąt i letnich wakacji. W majątku hrabiostwa Skarbków często rozbrzmiewała muzyka. Latem wynoszono fortepian do ogrodu, gdzie pod drzewami Fryderyk dawał swoje koncerty. Jego muzyka zachwycała nie tylko zgromadzonych dworskich gości, ale i mieszkańców wsi, którzy z ciekawością przysłuchiwali się dochodzącym dźwiękom.

 

Ze względu na słaby stan zdrowia rodzina wysyłała chłopca również na wieś do Szafarni, Sokołowa i Sannik. Frycek z fascynacją przysłuchiwał się tam śpiewom i grze wiejskich muzykantów Muzyka ludowa głęboko zapadła mu w serce i stała się inspiracją do napisania wielu wspaniałych kompozycji. Artysta w swoich utworach świadomie korzystał z motywów muzyki ludowej, tworząc swój niepowtarzalny styl. W jego mazurkach można usłyszeć charakterystyczne cechy różnych tańców (mazura, oberka, kujawiaka). Echo muzyki ludowej pobrzmiewa również w innych utworach, np. w Fantazji na tematy polskie A-dur, op.13, Rondzie a la Krakowiak F-dur, op. 14.

 

Warszawa

We wrześniu 1810 roku państwo Chopinowie przenieśli się na stałe do Warszawy gdzie ojciec Fryderyka otrzymał posadę nauczyciela języka francuskiego. Ich mieszkanie było bardzo wyjątkowe. Gościli tu znakomici artyści i uczeni, a nawet odbywały się próby orkiestry. W takiej atmosferze dojrzewał młody polski kompozytor, który pilnie uczył się gry na fortepianie pod okiem mamy, a później prywatnego nauczyciela muzyki, Wojciecha Żywnego. Wkrótce mały Fryderyk zaczął komponować polonezy, marsze i wariacje, a mając zaledwie 8 lat, wykonał swój pierwszy publiczny koncert, który zachwycił warszawskie środowisko artystyczne. 

W późniejszych latach młody Chopin zdobywał wszechstronne wykształcenie w Liceum Warszawskim, a swój talent muzyczny rozwijał w Szkole Głównej Muzyki u wybitnego profesora kompozycji Józefa Elsnera. Na zakończenie edukacji tak ocenił on swojego wychowanka: Szopen Friderik - szczególna zdolność, geniusz muzyczny.

 

Emigracja

Fryderyk Chopin wyjechał z kraju, gdy miał 20 lat. Na pamiątkę otrzymał od przyjaciół pucharek z grudkami rodzinnej ziemi, choć wtedy nikt nie przeczuwał, że już nigdy do Polski nie powróci. Młody artysta dotarł do Wiednia, a po kilku miesiącach osiadł na stałe w Paryżu - europejskiej stolicy muzyki. Tam koncertował, udzielał lekcji gry na fortepianie i tworzył nowe kompozycje. Szybko zdobył sobie wysoką pozycję w świecie artystycznym jako pianista i kompozytor. Poznawał wybitnych pisarzy i muzyków. Był lubiany w salonowym towarzystwie, miał duże poczucie humoru i świetnie znał cztery języki obce - angielski, niemiecki, włoski i francuski, co umożliwiało mu doskonałą komunikację. 

Śmierć

Niestety, jego zdrowie stale się pogarszało, a przyczyną była nieuleczalna wówczas choroba - gruźlica. Fryderyk Chopin zmarł 17 października 1849 roku. Pochowano go na paryskim cmentarzu Pere-Lachaise [czyt. per laszes] a zgodnie z ostatnią wolą kompozytora jego serce wróciło do Polski i zostało wmurowane w kościele Świętego Krzyża na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie.

 

Twórczość

Fryderyk Chopin pisał niemal wyłącznie muzykę fortepianową. Najwybitniejsze jego dzieła to dwa koncerty fortepianowe, mazurki, polonezy, walce, preludia, etiudy, nokturny, scherza [czyt. skerca], ronda, wariacje, ballady, sonaty, pieśni. Muzyka Chopina jest znana i lubiana na wszystkich kontynentach. W Warszawie co pięć lat odbywa się Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Młodzi artyści z całego świata grają utwory wielkiego mistrza. Zwycięzcy tego konkursu mają otwartą drogę do kariery, rozpoczynają trasy koncertowe, nagrywają liczne płyty i zyskują międzynarodową stawę.

Polskie tańce narodowe - kujawiak

 Kujawiaka graj

Kujawiak to polski taniec narodowy wywodzący się z ludowych tańców weselnych z regionu Kujaw. Nastrojowa, liryczna melodia w metrum trójdzielnym nadaje mu zalotny charakter. Kroki taneczne oparte zostały głównie na chodzie i obrotach, tylko muzyczne akcenty podkreślane są przez mocniejsze przytupywania. Zazwyczaj taniec rozpoczyna się powolnym chodem tanecznym po kole, później prze-chodzi w taniec wirowy, w szybkim tempie.

Kujawiak w wykonaniu Zespołu Mazowsze

Lekcja kujawiaka

Henryk Wieniawski - Kujawiak

Chór Bez Batuty - Czerwone jabłuszko

Ostrowska Halama - Czerwone jabłuszko

Polskie tańce narodowe - mazur

 Uciekła mi przepióreczka

Mazur to polski taniec narodowy z Mazowsza. Cechuje się dość żywym tempem, zmiennymi akcentami muzycznymi, lekkim i płynnym ruchem oraz różnego rodzaju krokami tanecznymi. Rytm mazura przedstawia się następująco:

Istnieją dwa rodzaje mazura, które różnią się od siebie charakterem i strojami tancerzy.

Mazur ułański, tańczony przez mężczyzn w mundurach ułańskich, jest tańcem salonowym, podkreślającym zręczność tancerzy oraz grację i wdzięk tancerek.

Mazur ułański - Mazowsze

Mazur kontuszowy, tańczony w strojach szlacheckich, ma charakter bardziej żywiołowy i zawadiacki. Popularne figury mazura to m.in. zwodzony, odbijany, młynek. Figury taneczne nie mają ściśle określonego porządku, o przebiegu tańca często decydował wodzirej.

Mazur kontuszowy - Moniuszko Straszny dwór

F. Chopin - Mazurek D-dur

F.Chopin - Mazurek g-moll

F. Chopin - Mazurek B-dur

Polskie tańce narodowe - oberek

 Oberek zakręcony

1.Kto nam zagra oberka

Kto nam zagra wesoło

Żeby śpiewać się chciało

I wirować wokoło

Oberek zakręcony

Oberek w rytmie serca

Oberek wirujący

Do tańca zachęca

2.Kto nam zagra na skrzypcach

Na bębenkach, kołatce

Żeby tańczyć się chciało

Na polanie, na łące

Grajcie skrzypce zadziorne

W rytm stukajcie bębenki

Niech muzyka nas porwie

Niech nam w głowie zakręci

Oberek to polski taniec narodowy w takcie 6/8 , w żywym, skocznym tempie. Pochodzi z Mazowsza. W różnych regionach znany był pod nazwami, np. okrągły, obertas, drobny. Charakterystyczne dla tego tańca są liczne przytupy, przyklęki i obroty oraz „bieg oberkowy". Oberek jest tańcem wirowym z elementami popisowymi w wykonaniu jednej pary lub kilku par. Rytm oberka opiera się na schemacie:

Grażyna Bacewicz - Oberek

Zespół Mazowsze - Oberek

Maki Gorzowiacy - Oberek

Muzyczny zwierzyniec

 

Wykonaj ćwiczenie dykcyjne, wykorzystując fragment wiersza Ptasie radio Juliana Tuwima. Postaraj się powtórzyć kilkakrotnie tekst - stopniowo coraz szybciej, wymawiając bardzo wyraźnie wszystkie wyrazy.

Ptasi koncert

Choć już nadeszła zima i wiele gatunków ptaków odleciało do krajów, w których panuje ciepły klimat, to wcale nie musimy czekać do wiosny, aby posłuchać treli słowika czy kukania kukułki. Te i inne ptasie głosy usłyszymy w utworach wielu kompozytorów, a imitują je doskonale dźwięki instrumentów solowych i orkiestra. Ptakom i ich śpiewom artyści poświęcili też niejedną piękną arię czy piosenkę.

Louis Clade Daquin - Kukułka

Miauczące natchnienia artystów

Z kotem związanych jest wiele legend, opowieści i przesądów. Był symbolem dobra, innym razem wcieleniem zła. Człowiek oddawał mu boską cześć, prześladował go lub przesadnie rozpieszczał. We współczesnej kulturze zachodniej kot stał się uosobieniem dzikości, niezależności i tajemniczości natury. Zadziwiające właściwości kocich zmysłów oraz sama postać zwierzęcia były inspiracją dla wielu artystów, którzy czynili go bohaterem swoich wielkich dzieł. Tak było w przypadku Gioacchina Rossiniego [czyi. dżioakina rosiniego] , włoskiego kompozytora, który napisał humorystyczny duet na „dwa koty i fortepian". Zadziwiające jest to, że w całym utworze rozbrzmiewa tylko jedno słowo „miau”, przekazywane przez wykonawców w taki sposób, aby wspaniale oddać „koci temperament".

Andrzej Troc - Kot wieczorową porą

Gioacchino Rossini - Duet kotów

Scena z musicalu Koty

Karnawał zwierząt

Francuski kompozytor Camille Saint-Saens [czyt. kamil sensans] bohaterami cyklu czternastu miniatur uczynił różne postacie zwierząt. Paradę całej menażerii, nazwanej Karnawałem zwierząt rozpoczyna królewski marsz lwa, ale w utworze spotkamy nie tylko dzikie zwierzęta. Równie pięknie prezentują się domowe ptaki, osły czy akwariowe rybki. Za każdym razem inny skład instrumentalistów obrazuje dźwiękami postacie zwierząt, imitując ich głosy, sposób poruszania się i temperament. Instrumenty smyczkowe z fortepianem po mistrzowsku naśladują powolne żółwie, wiolonczela i dwa fortepiany — delikatnego łabędzia, a same dwa fortepiany — skoczne kangury.

 Camille Saint - Saens - Słoń

Po napisaniu kompozycji Camille Saint-Saens zaprosił swoich przyjaciół do oceny dzieła. Mimo że utwór wzbudził ogólny zachwyt, to artysta zabronił wykonywania go za jego życia. Dopiero po śmierci kompozytora Karnawał zwierząt został zaprezentowany publiczności, zyskując sobie popularność i uznanie. Melomani docenili nie tylko efekty ilustracyjne utworu, ale i doskonałe poczucie humoru. Do dnia dzisiejszego jest to stała pozycja repertuarowa wielu filharmonii świata.

Zimowa sanna

 

Kulig

Przed wiekami, w okresie karnawału, kuligi były ulubioną zabawą polskiej szlachty Szalona jazda saniami, dopiętymi przez końskie zaprzęgi, przebiegała zawsze w radosnej atmosferze. Czasem kulig wyruszał z własną kapelą — wówczas tańcom i zabawom nie było końca. W dobrym zwyczaju było odwiedzać pobliskie dwory i korzystać ze staropolskiej gościnności gospodarzy, dlatego kulig trwał nawet kilka dni. Kiedy o zmroku uczestnicy zajeżdżali na dziedziniec w świetle pochodni, przy dźwiękach pobrzękujących dzwonków; okrzykach i śpiewie, kapela grała coraz mocniej, a woźnice trzaskali batami z całych sił.

Leopold Mozart - Sanna

Jingle Bells

Śpiewamy w kanonie

 

Kanon to utwór wielogłosowy, w którym każdy głos śpiewa lub gra tę samą linię melodyczną, ale z pewnym, ściśle określonym, opóźnieniem czasowym. Miejsce rozpoczęcia wykonania utworu przez dany głos wyznacza cyfra rzymska lub arabska umieszczona nad linią melodyczną. Aby prawidłowo wykonać utwór, należy najpierw nauczyć się bardzo dobrze melodii kanonu. Gdy potraficie zaśpiewać ją bezbłędnie, dzielicie zespół na dwie grupy, które będą śpiewać pierwszy i drugi głos. Kanon można również zaśpiewać w trzygłosie, a nawet w czterogłosie.

Johann Pachelbel - Kanon

Kiedy wiatr na soplach gra

 

Obejrzyj zimowe krajobrazy na reprodukcjach obrazów wybitnych malarzy

V. van Gogh - Pejzaż ze śniegiem

C. Monet - Sroka

P. Bruegel - Myśliwi na śniegu

Posłuchaj piosenki o zimie

Biała dama, sroga zima

1.Biała dama, sroga zima

Białym puchem świat okryła,

Zamieniła wodę w sople,

Błyszczą w słońcu srebrne krople.

Płatki śniegu tańczą lekko,

Opadają cicho, miękko,

Drzewa mają czapy białe

I puszyste, śnieżne szale.

R:Biała dama, sroga zima

Śniegiem ziemię otuliła.

Sroga zima, biała dama

Mrozem straszy nas od rana.(bis)

2.Sroga zima, biała dama

Mrozem straszy nas od rana,

Ale mróz to nie przeszkoda,

By z kuligiem gnać przez pola.

Ciepłe buty, czapka, szalik,

Można się na śniegu bawić.

Sanki, łyżwy oraz narty

Rozgrzewają nie na żarty.

Dopasuj rytmy do podanych przysłów ludowych

Posłuchajcie utworu „Walc łyżwiarzy”

A teraz utwór Claude Debussy - Tańczący śnieg

Kompozytor w utworze "namalował" dźwiękami wirujące płatki śniegu

Robert Schumann - Baśń zimowa

Na koniec jeszcze raz zaśpiewaj piosenkę "Biała dama, sroga zima"