Głośno - cicho

Dynamika zajmuje się głośnością wykonywania dźwięków w utworze muzycznym.

Kompozytor stosuje na początku utworu lub w dalszym jego zapisie, różne określenia dynamiczne, które informują wykonawcę, jak głośno ma zaśpiewać lub zagrać utwór.

Do najczęściej stosowanych w muzyce, oznaczeń dynamicznych należą:

pianissimo (pp) - bardzo cicho,

piano (p) - cicho,

mezzo piano (mp [czyt. meco] - średnio cicho,

mezzo forte (mf) - średnio głośno,

forte (f) - głośno,

fortissimo (ff) - bardzo głośno.

Czasami natężenie siły dźwięków w utworze narasta lub słabnie. Do określenia tego zjawiska stosuje się m.in. takie oznaczenia:

crescendo [czyt. kreszendo, skrót (cresc.) lub znak   oznaczający stopniowe wzmocnienie dźwięków.

diminuendo, skrót (dim.) lub znak oznaczający stopniowe ściszanie
dźwięków

Dynamika lekcja

Słuchając utworu Johannesa Brahmsa Taniec węgierski g-moll, zaobserwuj zmiany tempa i dynamiki, jakie zachodzą w jego przebiegu.

Johan Brahms - Taniec węgierski g-moll nr 5

Wolno - szybko

W klasie IV poznaliśmy już dwa, bardzo ważne, elementy każdego dzieła muzycznego: rytm i melodię. Dzisiaj poznamy kolejny, a jest nim tempo.

Poniższą notatkę wraz z tabelką zapisz w zeszycie:

TEMPO określa szybkość wykonywania utworu muzycznego. Kompozytor pisze jego oznaczenie na początku utworu, a czasem w dalszym zapisie, jeśli tempo ulega zmianie. Wyróżniamy trzy rodzaje tempa: wolne, umiarkowane, szybkie. Ich nazwy zostały za pożyczone z języka włoskiego. Oto kilka przykładów określeń tempa:

A oto przykładowe melodie grane w poszczególnych tempach:

WOLNE

UMIARKOWANE

SZYBKIE

Przeczytaj fragment wiersza Juliana Tuwima Lokomotywa, stosując zmianę tempa od wolnego do szybkiego.

... Najpierw - powoli -jak żółw - ociężale,

Ruszyła - maszyna - po-szynach - ospale,

Szarpnęła wagony i ciągnie z mozołem,

I kręci się, kręci się koło za kołem,

I biegu przyspiesza, i gna coraz prędzej,

I dudni, i stuka, łomoce i pędzi.

A dokąd? A dokąd? A dokąd? Na wprost!

Po torze, po torze, p o torze, przez most,

Przez góry, przez tunel, przez pola, przez las,

I spieszy się, spieszy, by zdążyć na czas...

Tempo w utworze muzycznym może być przyspieszane lub zwalniane. Zmiany te określają następujące oznaczenia (zapiszcie w zeszycie):

accelerando [czyt. aczelerando], skrót: accel - przyspieszając,

ritenuto, skrót: rit. - zwalniając.

Powrót do tempa zasadniczego nakazuje oznaczenie a tempo

Do dokładnego określania tempa służy przyrząd zwany metronomem lub taktomierzem. Posiada on wahadło, na którym umieszczony jest ruchomy ciężarek. Przesunięcie ciężarka w górę powoduje wolniejsze ruchy wahadła, a na dół - szybsze. Jedno odchylenie wahadła oznacza czas trwania określonej wartości rytmicznej. Liczbę tych wartości na minutę przy odpowiednim położeniu ciężarka pokazuje skala. Na przykład oznaczenie równe 120 wskazuje, że w ciągu jednej minuty wahadło odchyli się 120 razy, czyli wystuka 120 ćwierćnut. 

Współcześnie stosuje się też metronomy elektroniczne

Na koniec posłuchajcie utworu Piotra Czajkowskiego - Taniec neapolitański z baletu Jezioro łabędzie ze zwróceniem uwagi na tempo poszczególnych części utworu

Piotr Czajkowski - Taniec neapolitański

Wiosenne obrzędy i zwyczaje ludowe

Pamiętaj, że sztuka regionalna jest cennym źródłem wiedzy o naszej kulturze, warto więc odkrywać bogactwo folkloru i przekazywać następnym pokoleniom. Opowiedz o wiosennych zwyczajach i obrzędach ludowych kultywowanych w twoim regionie.

 

Obrzędy i tradycje ludowe są ważnym elementem polskiej kultury. I choć we współczesnym świecie zatracają swój pierwotny charakter, to i tak cechuje je magia i radość wspólnej zabawy.

 

Marzanna

Zwyczaj topienia marzanny jest bardzo stary i rozpowszechniony niemal we wszystkich regionach Polski. Marzanna, symbol odchodzącej zimy, to słomiana kukła ustrojona w papierowe wstążki i kwiaty. W pierwszy dzień wiosny, wśród śmiechu i zabawy, wrzuca się marzannę do pobliskiej rzeki, aby odpłynęła hen do morza i ustąpiła miejsca nowej porze roku — wiośnie.

 

Chodzenie z gaikiem

Z przyjściem wiosny wiąże się zwyczaj strojenia gaika. Jest to zielona gałąź z młodymi liśćmi, przystrojona kwiatami i wstążką. To symbol powracającego życia i odradzającej się przyrody. Podczas noszenia gaika śpiewa się różne przyśpiewki. Oto fragment jednej z nich:

 

  Śmigus-dyngus

Jest to zwyczaj polewania wodą w drugi dzień świąt Wielkanocy, w tzw. lany poniedziałek. Wodą były oblewane najbardziej lubiane osoby. Dziewczęta mogły więc sprawdzić swoje powodzenie wśród chłopców. Nieszczęściem było dla nich mieć tego dnia suche ubranie. Pamiętaj, że zwyczaj ten ma być zabawą i radością. Nie można więc przesadzić w oblewaniu wodą, aby nie sprawić komuś przykrości lub przy-czynić się do jego choroby. Wiele piosenek opowiada o tym zwyczaju wielkanocnym, szczególnie lubianym przez dzieci.

Śmigus - dyngus

1.Śmigus-dyngus to obyczaj od prawieków u nas znany.

Trochę mokry, trochę psotny, ale pilnie przestrzegany.

Kiedy wiosna zimę płoszy, słońce mocniej nam zaświeci,

śmigus-dyngus do zabawy wzywa starszych, wzywa dzieci.

Śmigus-dyngus wodą kropi,

śmigus-dyngus wodą leje,

śmigus-dyngus, figlarz, psotnik,

kogo zmoczy ten się śmieje.

2.Czysta woda zdrowia doda i skutecznie smutki zmyje,

przygotuje nas do wiosny, na zielone, piękne chwile.

Smigus-dyngus dobry zwyczaj, kiedy nas z umiarem kropi,

to radości daje dużo, a zmartwienia w wodzie topi.

Malowanie jajek

W czasie Wielkiego Tygodnia poprzedzającego Wielkanoc zajmowano się malowaniem jajek. Skorupki ozdabiano najczęściej ornamentami roślinnymi i wzorami geometrycznymi. Jedna z technik poległa na pokryciu jajka woskiem, a następnie wydrapywaniu desenia ostrym narzędziem. Następnie jajka wkładano do roztworów farb zrobionych z naturalnych barwników. Ciemny kolor skorupki uzyskiwano, stosując korę dębu, olchy czy łupiny orzecha włoskiego, zielony — gotując jajko z pędami młodego żyta, różowy —w soku z buraka. Nazwy jajek wielkanocnych zależne są od sposobu ich wykonania. Najpopularniejsze to kraszanki, pisanki, wydrapywanki.

 

Ciekawe!

Malowaniem jajek wielkanocnych zajmowały się najczęściej młode dziewczęta. Wodę, w której gotowały się jajka, wykorzystywały do mycia włosów, wierząc, że staną się mocne, lśniące i gęste.